Demissionair minister Dijkgraaf: Kennisveiligheid is een gemeenschappelijke verantwoordelijkheid
Op maandag 18 maart 2024 vond de tweede jaarlijkse Netwerkbijeenkomst van het Loket Kennisveiligheid plaats. Vertegenwoordigers van kennisinstellingen en medewerkers van de overheid kwamen bij elkaar om kennis en ervaringen rondom kennisveiligheid in het hoger onderwijs en de wetenschap te delen. Tijdens de bijeenkomst benadrukte demissionair minister Dijkgraaf van OCW dat er grote stappen gezet zijn sinds de opening van het Loket. Nu is het, zo stelde hij, zaak om rond het thema kennisveiligheid een lerende gemeenschap verder op te bouwen. Het Loket speelt daarbij een grote rol met zijn learning community, waarin inmiddels meer dan honderd coördinatoren en adviseurs kennisveiligheid kennis delen.
Een van de eerste dingen die Robbert Dijkgraaf als minister deed was het openen van het Loket Kennisveiligheid in 2022. Inmiddels heeft het loket ruim 400 vragen ontvangen en voorziet het duidelijk in een behoefte van de Nederlandse kennisinstellingen. Dijkgraaf benadrukte op 18 maart dat we op het thema kennisveiligheid nog lang niet uitgeleerd zijn. Het blijft zoeken naar een goede balans. Een balans tussen veilig werken, maar ook zo open en internationaal mogelijk, met respect voor de academische vrijheid. Het is zaak, zo gaf de minister aan, om de komende jaren gezamenlijk de onzekerheid rond kennisveiligheid kleiner te maken. Samen scherp vastleggen wat wel kan, bijvoorbeeld op welke domeinen juist wél kan worden samengewerkt. Dat helder krijgen, kan alleen in een lerende gemeenschap, waarbij het debat niet alleen tussen overheden en kennisinstellingen, maar ook binnen de instellingen gevoerd wordt.
Vlaams perspectief
Tijdens de middag gingen deelnemers met elkaar in gesprek over thema’s als het voorkomen van stigmatisering, de balans tussen open science en kennisveiligheid en reisbeleid en werken in het buitenland. Voor een internationaal perspectief zorgde professor Luc Sels, rector van de KU Leuven. Hij belichte het Vlaamse perspectief, waar – anders dan in Nederland - geen centraal overheidsloket bestaat voor kennisveiligheid. Het initiatief ligt daardoor vooral bij de kennisinstellingen zelf. De KU Leuven heeft inmiddels een systeem ingericht met een eigen single point of contact en drie commissies die zich bezighouden met aspecten van kennisveilligheid: een mensenrechtencommissie, een ethische commissie dual use, military use en misuses of research en een kennisveiligheidscommissie. De bottom up benadering van de Vlaamse universiteiten helpt om te reflecteren op de Nederlandse aanpak en de manier waarop overheid en instellingen samenwerken aan kennisveiligheid.
De middag sloot af met een paneldiscussie. Henk Kummeling (rector magnificus Universiteit Utrecht), Irna van der Molen (kennisveiligheidscoördinator University of Twente) en Marjan Fretz (instituutsmanager ARCNL) gingen onder leiding van dagvoorzitter Tom Jessen met elkaar in gesprek over dilemma’s in het kennisveiligheidsbeleid.
Op de hoogte blijven?
Het Loket Kennisveiligheid organiseert regelmatig bijeenkomsten over specifieke thema’s binnen het kennisveiligheidsbeleid. Op de hoogte blijven? Abonneer u op de nieuwsbrief door een mail te sturen naar netwerk@loketkennisveiligheid.nl